K R O N E N

Bron : Museon

Symbolen van macht en waardigheid

Kronen en hun symboliek spelen een belangrijke rol in onze samenleving. Wij komen ze tegen op wapenschilden, munten en medailles, als symbool van ons koninkrijk, in spreekwoorden en gezegden en bij schoonheidswedstrijden.

goudzegel Karel V	bladerenkrans

Hoewel hun ontstaansgeschiedenis in nevelen is verhuld, hangt het gebruik van kronen vermoedelijk samen met een toenemende hiërarchi in oude samenlevingen. Machthebbers zijn zich gaan onderscheiden door middel van kleding en (hoofd)sieraden om hun rang en stand te benadrukken. Grafvondsten maken in ieder geval duidelijk dat het dragen van kronen al heel lang geleden in zwang was.

Ons woord kroon komt van het Latijnse woord "corona" dat krans betekent. In het antieken Griekenland maakte men al kransen van bloemen of bladeren. Later, ten tijde van het Romeinse Rijk, werd de krans gemaakt van takken of bloemen en soms van zilver of goud, een symbool van publieke erkenning.
Uit het Griekse woord "diadèma" (haarbond of hoofdband), is ons woord diadeem ontstaan.

Het woord "tiara" vindt zijn oorsprong in het oude Perzië, waar vorsten een met edelstenen en parels versierde band knoopten rond een langwerpige hoed, de zogenaamde "cidaris". Hiervan stamt ons woord tiara af. Vooral in de westerse culturen zijn uit de metalen hoofdband tal van variaties ontstaan, waarbij de materialen steeds weelderiger en kostbaarder zijn geworden. Zo werden en worden vaak edele metalen als goud en zilver gebruikt omdat deze goed bewerkbaar zijn. Verder zorgen ze net als edelstenen, zoals diamanten, smaragden, robijnen en saffieren, voor een mooie schittering en een kostbare indruk.

Over kronen en koningen

De belangrijkste ceremonie waarbij kronen, diademen en tiara's gebruikt worden, is de officiële troonsbestijging van een monarch. het ritueel bij deze ceremonie verschilt per land en cultuur. Zo wordt bijvoorbeeld in Engeland de vorst gekroond door hem de kroon op het hoofd te plaatsen. De Sjah van Perzië zette intertijd zelf zijn kroon op het hoofd. Belgische vorsten worden niet gekroond, maar ingehuldigd. De kroon wordt hierbij niet op het hoofd geplaatst, maar de vorst legt een eed af. Bijbelse vorsten zijn veelal ingewijd door zalving. Door dit ritueel komt de vorst in een bijzondere verhouding tot God te staan.

De overige bij de kroning behorende statusvoorwerpen en sieraden noemt men "regalia". Zoals bijvoorbeeld een scepter, een zwaard, een wetboek...

De begrafenis of crematie van vorstelijke personen is een staatsaangelegenheid. Soms siert de kroon het hoofd van de overledene, soms wordt de kroon op de kist geplaatst. Een dergelijke begrafeniskroon is wel eens speciaal voor de begrafenis ontworpen, maar kan ook al eerder bij andere ceremonieën in gebruik zijn geweest.

In een aantal landen is het toegestaan dat ook edelen een kroon dragen. Aan de vorm van de kroon, die soms wettelijk is voorgeschreven, is de rang van de drager af te lezen. Ook de troonopvolger krijgt wel eens een kroon om zijn positie te onderstrepen. Slechts bij bijzondere ceremonies wordt een dergelijke kroon getoond en eventueel in het bijzijn van binnen- en buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders op het hoofd geplaatst.

Kronen en oorlog

Het is al lang een traditie dat een legeraanvoerder een speciaal hoofddeksel draagt. Het onderscheidt hem van zijn manschappen.
Binnen het Romeinse leger betekende de huldiging met een krans de openbare erkenning voor militaire verdiensten. Het was een beloning voor soldaten, of een teken van eer en dankbaarheid voor een legeraanvoerder.
Bij het beëindigen van een oorlog gingen kronen soms als oorlogsbuit over in andere handen. Hierbij zijn kronen verloren gegaan, omdat  het metaal nog al eens omgesmolten werd tot broodjes edelmetaal, terwijl de edelstenen verkocht werden.

Voor priesters en kerkvaders

Het recht om een hoofdbedekking te dragen als symbool van macht en waardigheid is niet alleen aan een wereldlijk vorst voorbehouden. Bij speciale gelegenheden dragen ook kerkvorsten en lagere geestelijken een kroon.

Een veel voorkomend gebruik is dat een wereldlijk vorst gekroond wordt door een belangrijk geestelijk leider. Soms is de geestelijke leider ook tevens wereldlijk vorst.
Al sinds eeuwen worden kronen as ex-voto, ofwel geloftegeschenk in godshuizen geplaatst. Hierbij is het heel gebruikelijk, dat deze als opbergplaats voor relikwieën dienen. In de beeldende kunst is te zien dat kronen symbolisch de hoofden van heiligen sieren.

Bedevaartgangers nemen vaak een souvenir mee om de herinnering levend te houden. Een mooi voorbeeld hiervan is een doornenkroon, dien in de 19de eeuw vaak werd meegenomen uit het Heilige Land.
Niet alleen de christelijke godsdienst ken het gebruik van kronen, ook in andere religies speelt de kroon een belangrijke rol. zo wordt in de Joodse traditie de thora versierd met een kroon.

Kronen voor het gewone volk

In de loop der tijden heeft een zekere democratisering van het gebruik van kronen plaatsgevonden. In tal van gedenkwaardige gebeurtenissen in gewonen mensenlevens speelt de kroon als symbool voor behaald succes een belangrijke rol. De drager van de kroon onderscheidt zich van anderen en staat in het middelpunt van de belangstelling. zo krijgt een jarig kind soms een papieren kroon op het hoofd en worden er ook wel eens kronen gebruikt bij huwelijken, in het theater, en bij schoonheidswedstrijden.

Huwelijk

Huwelijkskronen zijn waarschijnlijk ontstaan uit kransen, die in de oudheid door meisjes zijn gedragen als teken van hun maagdelijkheid. In Europa is het gebruik van een huwelijkskroon sinds de middeleeuwen voornamelijk voorbehouden aan de bruid.
In de niet-westerse wereld siert een kroon vaak ook het hoofd van de bruidegom bij het sluiten van een huwelijk.

De Russisch-orthodoxe en Grieks-orthodoxe kerk hebben een afwijkende traditie. In plaats van het dragen van een kroon, worden identieke kronen boven de hoofden van het bruidspaar gehouden en enkele malen omgewisseld.

Theater

In vele uitingen van theaterkust zijn kronen een essentieel onderdeel, met name als vorstelijke personen, geesten of goden worden uitgebeeld.

Vooral voor traditionele dansen zijn in de loop der eeuwen strakke regels ontstaan, waarin de vorm van de kroon is vastgelegd. De danskroon is vaak een imitatie van de vorstelijke kroon van een bepaald land. De materiaalkeuze hangt af van de rijkdom en de traditie van het betreffende theatergezelschap.

Echt of namaak

Niet iedere kroon die gemaakt wordt, is origineel. De geschiedenis van het kopiëren van kronen gaat heel ver terug. Een goed gemaakte kopie hoeft echter niet altijd een duister doel te dienen. Zo zijn er wel kopieën gemaakt voor een begrafenisplechtigheid, repetities van kroningsplechtigheden, of om de replica model te laten zijn voor hofschilders.
Een beroemde falsificatie is de tiara van Saitapharnes. De tiara zou afkomstig zijn uit een opgraving in Griekenland en werd daarom aangekocht door het Louvre in Parijs. In het jaar 1903 werd bekend dat de tiara vervaardigd is door de Russische edelsmid Rouchoumovsky, die zich hiermee een grote roem verworven heeft.

Materiaalgebruik

Men gebruikt voor het maken van kronen, diademen en tiara's graag kostbare materialen als edelstenen en goud en zilver. Het gebruik van edelstenen hangt af van een aantal factoren zoals de zeldzaamheid en de symbolische of magische waarde. Vooral diamanten, smaragden, robijnen, saffieren en parels worden gebruikt.

Karaat

Het gehalte van goud wordt uitgedrukt in karaat. Een gouden sieraad van veertien karaat bestaat uit veertien delen uit goud en voor tien delen uit een ander materiaal, bijvoorbeeld zilver of koper.

Het woord karaat komt van het Arabisch woord 'girat', de naam van de Johannesbroodboom. De zaden van deze boom wegen ongeveer 0.2 gram en werden in oude Arabische bazars als tegengewicht op de weegschaal gebruikt.

Ook het gewicht van stenen wordt uitgedrukt in karaat. Een karaat staat dan gelijk aan 0.2 gram.

Diamant : wonderlijk kristal

Diamant intrigeert, wekt willekeurig of onwillekeurig begeert op. Diamant is en blijft het symbool van schoonheid en liefde en heeft een aantrekkingskracht zowel op mannen als op vrouwen.
Diamant is de hardste edelsteen die we kennen en is zeer simpel van samenstelling. Het is zuivere koolstof, zoals grafiet in een potlood. Diamant is echter miljarden jaren geleden onder hoge druk en bij enorme hitte diep in de aarde gekristalliseerd.
De eerste diamanten werden zo'n 2800 jaar geleden gedolven in India. Toentertijd geloofde men dat de diamant de kracht had om iemand onzichtbaar te maken. Koningen droegen diamanten als talisman om het kwaad af te wenden. De naam diamant is afkomstig van het Griekse woord 'Adamas' dat onoverwinnelijk betekent.
Tot de vijftiende eeuw was het dragen van diamant voorbehouden aan koningen als symbool van macht, moed en onoverwinnelijkheid.
In veel landen wordt dan diamant ook als een belangrijk, zo niet het belangrijkste mineraal gezien om een kroon te versieren. Zo maakt de Koh-I-Noor, de berg van het licht, deel uit van de Briste kroonjuwelen evenals de Cullinan I en II. De Cullinan I (530.20 karaat), oftewel 'De Ster van Afrika' is verwerkt in de Koninklijke scepter, terwijl de tweede steen (317.40 karaat) op de hoofdband van de kroon, The Imperial State Crown, is bevestigd.